Kans op Alzheimer, Parkinson en ALS: Zowel bollentelers als omwonenden lopen risico
Mensen die met gewasbeschermingsmiddelen werken lopen het risico neurodegeneratieve ziekten te krijgen, zoals de ziekte van Alzheimer, Parkinson en de spierziekte ALS. In een twee jaar geleden verschenen rapport noemt het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) het verband plausibel.
Uit het Onderzoek Blootstelling Omwonenden (OBO) van het rijksinstituut blijkt dat ook omwonenden bestrijdingsmiddelen binnenkrijgen. Hoewel de gevonden bestrijdingsmiddelen geen risicogrenzen overschreden, is het feit dat ze in lucht, huisstof en urinemonsters zijn aangetroffen voldoende aanleiding voor het RIVM om vervolgonderzoek aan te bevelen. De bestrijdingsmiddelen zijn tot meer dan 500 meter afstand van agrarische velden aangetroffen. „Bij bollentelers en hun gezinsleden zijn hogere concentraties bestrijdingsmiddelen gemeten dan bij andere omwonenden”, aldus het OBO-rapport.
Bij het onderzoek kwamen geen gezondheidsproblemen naar voren die samenhingen met de bollenteelt. Er waren toen wel indicaties voor gezondheidsproblemen in andere teelten. Het RIVM wil opnieuw kijken naar de effecten van bestrijdingsmiddelen op cognitieve ontwikkeling of autisme. „Ook verdient de gezondheid van kwetsbare groepen, zoals kinderen jonger dan 16 weken, speciale aandacht.”
Er zijn aanwijzingen dat mensen die in het verleden lang met chemische stoffen hebben gewerkt, zoals bollentelers en hun personeel, een grotere kans hebben om de ziekten te krijgen die het zenuwstelsel aantasten.
Parkinson is volgens dr. Bas Bloem – hoogleraar neurologie aan de Nijmeegse Radboud UMC – de snelst groeiende hersenziekte ter wereld. De toename van het aantal patiënten met 30 procent in tien jaar tijd stijgt ver uit boven het percentage dat zou kunnen worden toegeschreven aan de vergrijzing van de bevolking.
Luchtvervuiling speelt een rol, zegt Bloem in de podcast Red de Lente van het Centrum voor Landbouw en Milieu (CLM), maar uit internationaal onderzoek blijkt dat agrariërs de ziekte vaker en jonger krijgen dan andere beroepsgroepen. Het causale verband tussen Parkinson en bestrijdingsmiddelen is met dierproeven aangetoond. Niet alleen de gebruikers van de middelen lopen risico’s. In landbouwgebieden komt de ziekte ook vaker voor bij omwonenden.
In Nederland is de bewijslast volgens Bloem minder duidelijk dan in het buitenland „Dat komt doordat een aantal van de meest verdachte middelen in Nederland gelukkig verboden zijn, zoals Paraquat dat in de Verenigde Staten nog steeds wordt gebruikt. Er zijn ook acht of negen erfelijke factoren die Parkinson kunnen veroorzaken.”
Zenuwletsel
Waarom is dit niet bij de toelating van de bestrijdingsmiddelen ontdekt? Simpelweg omdat er door Europese (EFSA) en Nederlandse (CTGB) instanties niet standaard wordt gevraagd of deze middelen schadelijk zijn voor het zenuwstelsel. De onderzoekers van het RIVM pleiten voor een betere risicobeoordeling: „Het is belangrijk om al voor de goedkeuring te bepalen of een stof een aandoening kan veroorzaken”, aldus het briefrapport met de titel ’Gewasbeschermingsmiddelen en neurodegeneratieve ziekten: mogelijkheden om de toelatingsvereisten te verbeteren’.
Bloem probeert voor de Nederlandse Gezondheidsraad bewijs te verzamelen aan de hand van diagnoses van zijn collega-neurologen en historisch landkaartenonderzoek naar het gebruik van bestrijdingsmiddelen. De neuroloog verwacht de eerste onderzoeksresultaten later dit jaar bekend te kunnen maken.